Të vjellat e mëngjesit janë ndër shenjat më të mundshme të shtatzënisë. Edhe pse këto të vjella quhen të mëngjesit, ato mund të shfaqen në mesditë, por edhe në mbrëmje.
Dr. Selami Sylejmani, dr.sci
gjinekolog, ultrasonist
Poliklinika “Ginekos”, Prizren
www.ginekos.com
tel. 044119900, 049119900
Të vjellat e mëngjesit mund të janë të pranishme gjatë tërë ditës, e në raste shumë të rralla edhe mund të pengoj marrjen e ushqimit në atë masë sa që kjo të pengon zhvillimin normal të frytit. Për shumicën e grave, të vjellat e mëngjesit pushojnë me përfundimin e tremujorit të parë, mirëpo ndonjëra nga shtatzënat mund të ballafaqohet me këto shqetësime deri në lëvizjet e para të bebit. Në raste të rralla, disa nga shtatzënat, të vjellat e mëngjesit i shoqërojnë deri në fund të shtatzënisë, kjo sidomos është e pranishme te shtatzënat gemellare – me shumë fryte.
Problemi shfaqjes së të vjellave të mëngjesit, në tërësi nuk është i qartë. Është e sigurt se qendra për të vjella, mundime e nauze ndodhët në pjesën e trurit që quhet medulla oblongata. Ka numër të mëdha teorish të cilat mundohen të sqarojnë se në ç’mënyrë kjo pjesë e trurit stimulohet gjatë shtatzënisë. Gjinekologet besojnë se niveli i lartë i hormonit të shtatzënisë hCG-së në gjakun e shtatzënës në tremujorin e parë të shtatzënisë, mund të jetë njëri nga shkaqet e ngacmimit të tepërt të qendrës për vjellje dhe nauze. Shkaqe të tjera të cilat mund të janë përgjegjëse për të vjellat dhe nauzetë, janë mosmarrja e ushqimit ose kequshqyerja, shtimi i thartirës në lukth, ose tretje jo e mirë e ushqimit për shkak të lëshimit të tonusit muskulor nën veprimin e hormonit të shtuar gjatë shtatzënisë, progesteronit.
Pasi se të vjellat e mëngjesit nuk shfaqen te të gjitha shtatzënat, atëherë kjo nuk mund të merret si një ndodhi fiziologjike. Hiperemza gravidare ose të vjellat e mëngjesit në disa shoqëri primitive ku mënyra e jetës është e thjeshtë, pa kërkesa të mëdha, nuk është fenomen. Nga ana tjetër, izolimi dhe hospitalizimi te shumë shtatzëna të cilat vuajnë nga hiperemeza gravidare, rezultojnë me këndellje të shpejtë dhe pushimin e ankesave, gjë e cila fletë se edhe faktori psikik emocional luan rrol. Këto të dhëna edhe më shumë beshten me një fakt tjetër që hiperemeza gravidare më shumë është e shprehur te shtatzënat me shtatzëni të padëshiruar, përkundër atyre që e kanë planifikuar dhe dëshiruar shtatzëninë. Si duket lodhjet mendore dhe fizike, shtojnë mundësin e sulmeve në formë hiperemezës gravidare. E njëjta gjë është edhe në shtatzënitë e shumëfishta, besohet mu për shkak të shtimit të stresit emotiv – shpirtëror dhe trupor.
Të vjellat e mëngjesit zakonisht janë më të shpeshta dhe të formave më të rënda në shtatzëninë e parë, gjë e cila shkon ndesh me të kuptuarit se lodhja fizike dhe psikike është ndër faktorët e hiperemezës gravidare. Pasi se shtatzënia e parë është edhe ballafaqimi i parë me sasi shumë të mëdha të hormoneve, organizmi gruas shtatzënë në këtë kohë ende nuk është përgatitur sa duhet, krahasuar me shtatzënitë e ardhshme. Shtatzënat të cilat kanë ngel për herë të parë shtatzënë, gjithsesi janë më të ngarkuara edhe në kuptimin psikik dhe frikën e ecurisë dhe përfundimit të shtatzënisë, të cilat shqetësime pastaj mund të manifestohen edhe me të vjellat e shtatzënisë ose hiperemezën gravidare. Shtatzënat të cilat kanë fëmijë, në një mënyrë nuk kanë kohë shumë të mendojnë për shtatzëninë sepse edhe një pjesë të kohës dhe ua marrin fëmijët të cilët kërkojnë përkujdesje.
Ekzistojnë shumë mënyra që ankesat e tipit te të vjellave të shtatzënisë – mëngjesit, të zbutën. Disa nga këto do t’i përmendim, si:
* Ngase të vjellat e mëngjesit-hiperemeza gravidare shfaqet më shumë në rastet me ushqim jo të mirë, duhet kushtuar kujdes ushqimit kualitative dhe të shëndosh. Kështu ushqimi i pasur me proteina dhe karbohidrate jep efekt pozitiv.
* Ushqimi duhet të merret në racione-shujta të shpeshta (para se të ndjeni uri) dhe nga pakë. Ku lukthi mbetet e zbrazët ose bie niveli i sheqerit në gjak të marrjes së ushqimit në periudha të gjata kohore, acidi klorhidrik e ngacmon mukozën e lukthit, dhe kështu edhe më shumë ngacmohet-provokohen mundimet dhe të vjellat. Pra, më mirë 6 racione-shujte të vogla se sa 3 të mëdha.
* Hani para se të ju shfaqen turbullimet dhe të vjellat, sepse ushqimi shumë herë i parandalon të vjellat.
* Kështu, në mëngjes, ushqimin e parë merreni para se të zgjoheni prej shtratit. Para se të shkoni me fjet, merrni pak ushqim të pasur me proteina dhe karbohidrate komplekse si p.sh. një gotë qumësht me çaj, keksë ose pak rrush të thatë. Mirë është t’i keni afër krevatit, në mënyrë që për shkak të tyre të mos jeni e detyruar të ngriheni.
* Merrni sasi të mjaftuara të lëngjeve, sidomos nëse përzierjet-nauzet e mëngjesit janë të shoqëruara edhe me të vjella. Janë të mirëseardhur pijet me prejardhje qumështi, lëngjet e pemëve dhe perimeve, si dhe supë. Nëse marrja e lëngjeve ju provokon të përziera, atëherë merrni ushqim të thatë por të pasur me lëngje si pemë dhe perime të freskëta.
* Kujdesuni të zvogëloni stresin dhe mbingarkesën psikike, sepse të përzierat e mëngjesit më shumë shfaqen të grat me probleme psikike. Edhe lodhjet fizike por edhe ato psikike shtojnë ose nxisin shfaqjen e të përzierave dhe të vjellave. Më shumë kohë duhet t’i kushtoni pushimit por edhe gjumit.
* Dhënia e vitaminës B6 në sasi prej 50 mg (2×1 tabletë a 25 mg) ndihmon lehtësimin e shqetësimeve. Barna të tjera merren vetëm me propozimin e mjekut tuaj.
* Disa shtatzënave iu ndihmon mbajtja e hallkave-byzylykëve akupresivë për rreth nyejve të duarve, duke bërë presion në pikat akupresure të pjesës së brendshme të nyejve, që shpesh herë lehtëson këto shqetësime. Mbajtja e këtyre byzylykëve nuk shkakton asnjë efekt anësor, dhe mund të blihen në shumë barnatore.
* Një numër i konsiderueshëm i shtatzënave reagon mirë në dhënien e barit me bazë bimore me prejardhje indiane (Nux vomica), që shfaq efekte pozitive gjegjësisht zbut të përzierat dhe të vjellat e mëngjesit të shtatzënave.
* Vlerësohet që të përzierat të shoqëruara me të vjella të mëngjesit, vetëm 7 nga 2.000, janë të shkallës së rëndë, të cilat kërkojnë trajtim mjekësor. Nëse një gjendje e tillë është edhe te ju, atëherë duhet ti drejtoheni mjekut-gjinekologut tuaj. /RTV Pendimi/