RËNDËSIA E MIRATIMIT DHE E PRANIMIT TË TEKSTEVE FETARE

Allahu u dha besimtarëve dhuratë të madhe kur ua sqaroi rrugën që i çon tek Ai. Rruga u sqarua qartë e saktë, pa asnjë dyshim e ngatërrim. Allahu thotë: “Allahu u ka dhënë besimtarëve dhuratë të madhe, kur u solli një të dërguar nga gjiri i tyre, i cili ua lexon shpalljet e Tij, i pastron nga gjynahet dhe u mëson Librin (Kuranin) e urtësinë (diturinë e thellë fetare), edhe pse më parë, me të vërtetë, ata ishin në rrugë krejt të gabuar.” (Ali Imran, 164)

Allahu kërkoi nga myslimani që ditën e natën t’i përgjërohet Allahut me lutje që ta udhëzojë në rrugën e drejtë, të cilën e përshkroi me fjalët e Tij: “Në rrugën e atyre që u ke dhuruar mirësi…”, (El Fatiha, 7) që janë: “… të cilëve Allahu u ka dhënë shumë dhunti: me profetët, me të sinqertët, me dëshmorët dhe me të drejtët!” (En Nisa, 69)

Pas profetëve, të parët që u përfshinë në ajetin e lartpërmendur janë sahabët dhe gjithë ata që pasuan rrugën e tyre sipas kuptimit të Kuranit dhe Sunetit.

Prandaj, Pejgamberi, alejhi selam, urdhëroi të kapemi për metodologjinë dhe mënyrën e sahabëve në kuptimin e fesë.

El Irbad ibn Sarije ka thënë: “Pasi e falëm namazin e sabahut, Pejgamberi, alejhi selam, na këshilloi me disa fjalë që na i tronditën zemrat e na i përlotën sytë.”

Atëherë dikush i tha: “O i Dërguari i Allahut, këto fjalë po na duken sikur janë këshillë lamtumirëse, andaj na porosit!”

Ai tha: “Ju porosis të keni frikë Allahun dhe të jeni të dëgjueshëm e të bindur, edhe nëse ju bëhet prijës ndonjë rob, sepse ai që jeton më gjatë nga ju do të shohë kundërshti të shumta, andaj kapuni fort pas traditës sime dhe traditës së kalifëve të drejtë e të përudhur, shtrëngojeni atë me dhëmballë dhe ruajuni nga gjërat e shpikura, ngase çdo bidat është lajthitje.”^[1]

Prej bukurive të dobive në këtë hadith është se Pejgamberi, alejhi selam, pasi e përmendi rrugën e tij dhe rrugën e kalifëve të drejtë e të përudhur, tha: “shtrëngojeni atë me dhëmballë” e nuk tha “shtrëngojini ato me dhëmballë”, sepse fjalia e parë tregon se tradita e tij dhe tradita e kalifëve të drejtë e të përudhur janë një rrugë dhe një metodologji. Së këndejmi, nuk llogaritet se je i kapur për traditën profetike, përveç nëse kapesh për Kuranin dhe Sunetin sipas mënyrës që e kuptuan sahabët.

Kurani dhe Suneti i saktë janë burimi themelor i normave fetare, që nënkupton se normat fetare bazamentin e kanë prej shpalljes dhe nuk kanë tjetër burim.

Shpallja është dy llojesh: Kurani dhe Suneti.

Sa i përket Kuranit, ai është Fjala e Allahut. Ai është vërtet një Libër i madhërueshëm. Atij nuk mund t’i afrohet gënjeshtra nga asnjëra anë. Ai është i mbrojtur nga gabimi dhe rrëshqitja. Ai është i ruajtur nga shtimi dhe pakësimi. Kurani është shpallje prej të Urtit, i Cili i meriton të gjitha lavdet.

Kurani është litari i qëndrueshëm i Allahut dhe rruga e Tij e drejtë. Ia zbriti të Dërguarit të Tij, alejhi selam, si udhërrëfim për të dyja botët: “Këtë Libër ta kemi shpallur ty (o Muhamed), për t’i nxjerrë njerëzit, me lejen e Zotit të tyre, nga errësira në dritë, në rrugën e të Plotfuqishmit, të Denjit për çdo lavd.” (Ibrahim, 1)

Allahu e zbriti Kuranin që të jetë gjykues mes njerëzve: “Ai zbriti edhe Librin me të vërtetën, për t’i gjykuar njerëzit në çështjet për të cilat nuk pajtoheshin. Mirëpo, njerëzit u grindën midis tyre, pasi u erdhën shenjat e qarta, nga zilia që kishin për njëri-tjetrin. Atëherë, me vullnetin e Vet, Allahu i udhëzoi besimtarët që ta kuptonin të vërtetën, lidhur me çështjet për të cilat të tjerët nuk pajtoheshin…” (El Bekare, 213)

Dhe thotë: “Thuaj: “Vallë, a të kërkoj tjetër gjykatës përveç Allahut, kur është Ai që ju ka zbritur këtë Libër të hollësishëm?!”, (El Enam, 114) që nënkupton se Kurani e qartëson hallallin dhe haramin, dispozitat fetare, themelet e fesë dhe degëzimet e tij. Elokuenca e tij është mbi çdo elokuencë tjetër, argumentet e tij janë më të kthjellëtat se çdo argument tjetër, gjykimi i tij është më i drejti dhe fjala e tij është më e qarta.^[2]

Sa i përket Sunetit, ai është fjala e Pejgamberit, alejhi selam. Po ashtu i përfshin veprimet dhe aprovimet e tij.

Kurani dhe Suneti janë shpallje prej Allahut. Detyra jonë është t’u besojmë dhe të punojmë me to. Allahu thotë: “Se shoku juaj (Muhamedi m), nuk ka humbur e nuk ka devijuar! Ai nuk flet sipas qejfit të vet, por ajo (që thotë) është vetëm shpallje hyjnore, që i vjen atij.” (En Nexhm, 2-4)

Pejgamberi, alejhi selam, ishte në rrugën e drejtë, e jo të gabuar; i udhëzuar, e jo i devijuar; e fliste vetëm të vërtetën, e punonte vetëm të drejtën dhe i miratonte vetëm gjërat e drejta.

Suneti i tij është urtësia që Allahu ia shpalli atij: “Sikur të mos e kishe mirësinë e Allahut dhe mëshirën e Tij, një grup i atyre do të përpiqej që të të nxirrte nga udha e drejtë. Ata me këtë e humbin vetëm vetveten, kurse ty nuk të bëjnë kurrfarë dëmi. Allahu të shpalli ty Librin (Kuranin) dhe Urtësinë e plotë, si dhe të mësoi atë që nuk e ke ditur. Dhuntia e Allahut për ty është shumë e madhe.” (En Nisa, 113)

Imam Shafiu (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Allahu e përmendi Librin, pra, Kuranin, dhe e përmendi Urtësinë. I kam dëgjuar dijetarët e mëdhenj të Kuranit të thonë se me urtësinë është për qëllim Suneti i Pejgamberit m.”^[3]

Allahu e shpalli urtësinë, pra, Sunetin, që të jetë qartësim për Kuranin. Allahu thotë: “Ndërsa ty (o Muhamed) të zbritëm Përkujtesën (Kuranin), me qëllim që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur dhe që ata të mendojnë.” (En Nahl, 44)

Pejgamberi, alejhi selam, e kreu rolin e tij, e përcolli mesazhin e Allahut dhe e qartësoi atë në mënyrën më të mirë.

Andaj, Kurani është Fjala e Allahut, e Suneti është qartësuesi i tij që iu shpall të Dërguarit të Tij, alejhi selam.

Selefët (gjeneratat e para të drejta) nuk bënin dallime për nga aspekti i zbatimit dhe realizimit, nënshtrimit dhe bindjes, mes dispozitës fetare të shpallur në Kuran e Sunetit profetik.

Ata e respektonin urdhrin e Allahut të Madhërishëm: “Çfarëdo që t’ju japë i Dërguari, merreni atë, e çfarëdo që t’ju ndalojë, hiqni dorë prej saj.” (El Hashr, 7)

Ata i largoheshin dallimit mes Kuranit dhe Sunetit në aspektin e argumentimit, duke e respektuar hadithin e Pejgamberit, alejhi selam: “Do të vijë shpejt një kohë kur ndonjërit do t’i përcillet hadithi im, e ai i mbështetur në karrigen e tij (nga mendjemadhësia dhe vetëmahnitja) do të thotë: “Mes nesh dhe jush qëndron Libri i Allahut (Kurani). Hallallin e pranojmë vetëm prej Kuranit dhe haramin e pranojmë vetëm prej Kuranit!” (Pastaj Pejgamberi, alejhi selam, shtoi:) “Vërtet gjërat që Pejgamberi, alejhi selam, i ndaloi janë të njëjta në dispozitë si t’i ketë ndaluar Allahu.”^[4]

Myslimanët ecën nëpër këtë rrugë përgjatë tri shekujve të parë të artë. Ata e respektonin dhe e madhëronin tekstin fetar që gjendej në Kuran e Sunet, punonin sipas udhëzimit të Pejgamberit, alejhi selam, dhe u nënshtroheshin plotësisht urdhrave të tij.

Dorëzimi me pëlqim dhe pranimi i teksteve fetare është prej gjërave themelore të Islamit dhe bazamenteve të fesë. Feja nuk mund të ngrihet e as të jetë e plotë përveçse në këtë mënyrë.

Me fjalën “Islam” nënkuptohet: të dorëzohesh për Allahun e t’i bindesh Atij me veprime të gjymtyrëve dhe me brendësi. Domethënë, t’i përulesh Allahut e t’ia përkushtosh adhurimin Atij.^[5] Gjuhëtarët e arabishtes, për dikë që dorëzohet, thonë: “U nënshtrua dhe u përkushtua.”^[6]

Me fjalën “teslim (nënshtrim)” nënkuptohet: zemra të përulet e të nënshtrohet para teksteve që kanë ardhur prej Allahut dhe Pejgamberit m.

Miratimi dhe pranimi i teksteve fetare është prej gradave më të larta të imanit. Ky është kulmi i sinqeritetit të kulluar, që vjen menjëherë pas gradës së profecisë. Njerëzit me sinqeritetin më të plotë janë ata që më së shumti u nënshtrohen teksteve fetare.”^[7]

Besimtari më i mirë, rruga më e saktë dhe udhëzimi më i drejtë është i atij që i dorëzohet sinqerisht Allahut dhe i bindet me përkushtim të plotë: “Kush është besimtar më i mirë se ai që i dorëzohet sinqerisht Allahut, duke qenë bamirës…” (En Nisa, 125)

Kjo është gjendja e besimtarit: “U dorëzohet e u nënshtrohet plotësisht urdhrave të Allahut, i pranon e u beson teksteve fetare, nuk lejon ta mashtrojnë iluzionet e kota ose ndonjë dyshim e as t’u japë përparësi mendimeve të njerëzve dhe ideologjive të lodhura të mendjeve të tyre.”^[8]

Imam Zuhriu (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Prej Allahut ishte mesazhi, Pejgamberi, alejhi selam, e kumtoi atë, e neve na mbeti nënshtrimi.”^[9]

Imam Tahaviu (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Përqendrimi në Islam vjen vetëm me nënshtrim dhe pranim të plotë të teksteve të Kuranit dhe Sunetit.”^[10]

Shpallja hyjnore: “Pranohet vetëm nëpërmjet respektimit dhe bindjes, përuljes dhe pranimit. Nuk ka rrugë e opsion tjetër. E vetmja zgjidhje e drejtë është nënshtrimi para teksteve fetare, edhe sikur ato t’i kundërshtojë çdonjëri që gjendet mes lindjes e perëndimit.”^[11]

Allahu thotë: “Nuk i takon asnjë besimtari ose besimtareje të vërtetë që, kur Allahu dhe i Dërguari i Tij vendosin për një çështje, ata të kenë të drejtë të zgjedhin në atë çështje të tyren. Kush e kundërshton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ai me siguri ka humbur.” (El Ahzab, 36)

Prandaj, për besimtarin, zgjidhja e vetme është të shpejtojë ta kënaqë Allahun e të Dërguarin e Tij, të ikë prej zemërimit të Allahut dhe të Dërguarit të Tij, t’i respektojë urdhrat e Allahut e të Dërguarit të Tij, të largohet nga çdo gjë që ka ndaluar Allahu dhe i Dërguari i Tij.

Besimtari ose besimtarja e vërtetë “… kur Allahu dhe i Dërguari i Tij vendosin për një çështje…” detyrohen ta respektojnë atë dhe nuk e kanë të drejtën “… të zgjedhin në atë çështje të tyren…” Domethënë, të zgjedhin të veprojnë apo jo.

Madje, ata e dinë se Pejgamberi, alejhi selam, ua do të mirën më shumë sesa ata vetes, kështu që nuk lejojnë disa prej dëshirave epshore të tyre të bëhen pengesë mes tyre dhe mes urdhrave të Allahut e të Dërguarit të Tij.

Allahu u betua në Veten e Tij të Shenjtë se imani nuk përqendrohet në zemrën e askujt dhe ai nuk është besimtar i vërtetë, derisa të marrin Pejgamberin, alejhi selam, për gjykatës për gjithë çështjet e tyre: “Jo, për Zotin tënd, ata nuk do të jenë besimtarë të vërtetë, derisa të të marrin ty për gjyqtar për kundërshtitë mes tyre; e pastaj, të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi ndaj gjykimit tënd dhe të të binden ty plotësisht.” (En Nisa, 65)

“Imani askujt nuk i llogaritet i saktë përderisa ai person nuk i merr tekstet fetare për gjykues në të gjitha çështjet e tij, u bindet atyre me gjymtyrët e jashtme dhe me brendësi, u nënshtrohet plotësisht pa kundërshtim, pa vonesë dhe pa diskutim.”^[12]

Imam Sheukani (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Ajeti tregon për paralajmërimin e rreptë që prej tij rrëqethen lëkurat dhe dridhen zemrat, ku së pari Allahu betohet në Veten e Tij duke e vërtetuar faktin se ata nuk do të jenë besimtarë të vërtetë. Pra, e mohoi imanin prej tyre derisa ta marrin Pejgamberin, alejhi selam, për gjykatës.

Allahu nuk e la vetëm me kaq, por vazhdoi me fjalët: “… e pastaj, të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi ndaj gjykimit tënd…” Kështu, gjykimit i bashkëngjiti një çështje tjetër: të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi në zemër dhe ta pranojnë atë me zemërgjerësi, me qetësi, me rehati dhe me kënaqësi.

As këtë herë nuk e la vetëm me kaq, por gjithë kësaj ia bashkëngjiti fjalët: “… dhe të të binden ty”, që nënkupton patjetër të binden dhe të nënshtrohen me gjymtyrë dhe me brendësi.

Edhe më tej nuk e la me kaq, por e përfundoi me fjalët përforcuese: “… plotësisht.”

Pra, nuk përqendrohet imani i robit derisa ai të pranojë për gjykues tekstet fetare prej Kuranit dhe Sunetit, e më pas nuk duhet të ndiejë ngushtim në gjoksin e tij për vendimin e gjykimit, por duhet t’i nënshtrohet plotësisht gjykimit të Allahut dhe ligjeve të Tij, pa asnjëfarë kundërshtimi dhe refuzimi.”^[13]

Nënshtrimi e dallon mbështetësin e së vërtetës prej mbështetësit të së kotës.

Ibn Tejmija (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Pika dalluese mes së vërtetës dhe së kotës, udhëzimit dhe devijimit, drejtësisë dhe padrejtësisë, rrugës së lumturisë dhe pikëllimit, rrugës së shpëtimit dhe shkatërrimit është besimi në mesazhet e Allahut që ua shpalli pejgamberëve, duke përfshirë aty çdo ligj e çdo normë, se ato janë e vërteta që duhet të ndiqen.

Në këtë mënyrë arrihet te dallimi dhe udhëzimi, dija dhe imani. Kështu krijohet bindja që ajo është e vërteta dhe e drejta. Ndërkaq, çdo gjë tjetër që ka të bëjë me fjalët e njerëzve, nëse ajo përputhet me këtë rregull, llogaritet e vërtetë, e, nëse jo, llogaritet e kotë.”^[14]

Miratimi i teksteve të Kuranit dhe Sunetit është kuptimi i shehadetit (dëshmisë) “la ilahe il-lallah, ve enne Muhameden Resulullah” (nuk i takon adhurimi me të drejtë askujt tjetër përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut).

Dëshmia se Allahu është i Vetmi që me të drejtë e meriton adhurimin bazohet mbi pranimin e plotë të urdhrave, ndalesave e lajmeve të Allahut dhe mbi moskundërshtimin e tyre e mospasjen e së drejtës për t’u përzier: “Ai nuk mund të pyetet për atë që punon, kurse ata do të pyeten.” (El Enbija, 23)

Kuptimi i dëshmisë se Muhamedi, alejhi selam, është i Dërguari i Allahut për ta kumtuar mesazhin hyjnor nënkupton besimin e asaj që ai e lajmëroi, nënshtrimin para urdhrave që ai i urdhëroi, largimin prej ndalesave që ai i ndaloi, adhurimin e Allahut ekskluzivisht nëpërmjet rrugës që ai eci dhe e vizatoi.

Dr. Muhamed Salih el Munexhidi

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

(Pjesë nga libri: “Rishikimi i teskteve fetare, shëmti e kohës”)

 

[1] Tirmidhiu (2600), Ebu Davudi (3991), Albani e saktësoi hadithin në “Sahih el Xhami” (4314).

[2] “Tefsir Sadij” (f. 270).

[3] “Er Risale” (f. 78).

[4] Tirmidhiu (2664), Ibn Maxhe (12), Albani e vlerësoi hadithin të saktë (2657).

[5] Në anën tjetër filozofi Muhamed Arkuni thotë: “Janë mësuar që fjalën “islam” në gjuhën franceze ta përkthejnë si nënshtrim ose dorëzim, që do të thotë t’i dorëzohesh Allahut ose t’i nënshtrohesh Allahut. Mirëpo kuptimi i fundit nuk është i saktë asnjëherë, sepse besimtari nuk dorëzohet para Allahut, por ai e ndien dashurinë e zjarrtë ndaj Allahut dhe lëvizjen e përparimit që ia propozon atij Allahut!” “El Fikr el Islamij, nakdun ve ixhtihadun” (f. 53). Qëllimi i tij është të largojë domethënien e fjalëve: imponim, domosdoshmëri, obligim nga fjala “islam”.

[6] “Mexhmua el Fetava” (7/263, 362).

[7] “Medarixhus Salikin” (2/148).

[8] “Medarixhus Salikin” (2/387).

[9] Buhariu mualakan me formën e vërtetimit (6/2737), “Xhami’ li Ahlak er Ravij ve Adab es Sami” (2/111) Hatib el Bagdadij, “Teglik et Tealik” (5/366).

[10] “Akide Tahavije”, imam Tahaviu (f. 201).

[11] “Er Ruh”, Ibn el Kajim (f. 136).

[12] “Tefsir ibn Kethir” (2/349).

[13] “Fet’hul Kadir” (1/484).

[14] “Mexhmua el Fetava” (13/135).